Dolchinning xususiyatlari
Dolchin (koritsa) haqida
Dolchin — bu Cinnamomum deb ataluvchi daraxtlarning ichki po‘stlog‘idan olinadigan juda qadimiy ziravor bo‘lib, ming yillardan beri ovqat, shirinlik, ichimliklar va tibbiyotda qo‘llanib keladi. Uning o‘tkir, yoqimli, issiq hidli va engil shirin ta’mi insonni o‘ziga jalb qiladi. Dolchin ikki asosiy turga bo‘linadi: Seylon dolchini (haqiqiy dolchin) va Kassiya dolchini. Seylon dolchini sifati oliy bo‘lib, rangi ochroq, ta’mi yumshoq; Kassiya ko‘proq tarqalgan, rangi quyuq va ta’mi kuchliroq bo‘ladi.
Dolchinning tarkibida eterik moylar, antioksidantlar, polifenollar, Cinnamaldehyde kabi foydali birikmalar mavjud. Aynan shu moddalar uning hidini, ta’mini va shifobaxsh xususiyatlarini belgilaydi. Dolchin organizmda yallig‘lanishni kamaytiradi, mikroblarni o‘ldiradi va immunitetni qo‘llab-quvvatlaydi. Shuning uchun qadimdan u shamollash, yo‘tal, tomoq og‘riqlarida tabiiy dori sifatida ishlatilgan.
Tadqiqotlarda dolchinning qonda qand miqdorini pasaytirishga yordam berishi aniqlangan. Ayniqsa, 2-tip diabetga moyilligi bo‘lgan odamlarga foydasi katta, chunki u insulin sezgirligini oshiradi va glyukoza parchalanishini tezlashtiradi. Dolchin metabolizmni yaxshilab, tana energiyasini oshiradi.
Dolchin kuchli antioksidant manbai bo‘lib, tanadagi erkin radikallar bilan kurashadi. Bu esa terining yoshligini saqlash, qarish jarayonini sekinlashtirish va hujayralarni himoyalashda katta rol o‘ynaydi. Yana u yallig‘lanishga qarshi vosita sifatida bo‘g‘im og‘riqlarini kamaytirishda qo‘llaniladi.
Ovqat hazm qilishda ham dolchinning o‘rni muhim: u oshqozon gazini kamaytiradi, ichak faoliyatini yaxshilaydi, ovqatning hazm bo‘lish vaqtini tezlashtiradi. Shuning uchun og‘ir ovqatlardan keyin dolchin qo‘shilgan choy tavsiya qilinadi.
Dolchin bakteriya va viruslarga qarshi tabiiy dushmandir. Tadqiqotlar u E.coli, Salmonella kabi zararli mikroblarni yo‘qotishda samarali ekanini ko‘rsatgan. Tish og‘rig‘i yoki og‘iz yomon hidida dolchin moyi antiseptik sifatida ishlatiladi.
Yurak-qon tomir sog‘lig‘i uchun ham dolchin foydali: u yomon xolesterinni kamaytiradi, yaxshi xolesterinni esa oshiradi, qonni aylanishini yaxshilaydi. Bu yurak xastaligi xavfini kamaytiradi.
Ayollar uchun dolchin alohida foydali: u hayz siklini tartibga soladi, qorin og‘riqlarini kamaytiradi, ichni isinib turishi uchun yordam beradi. Ba’zi hollarda bepushtlikda ham qo‘llanadi (lekin doza shifokor nazorati bilan bo‘lishi shart).
Dolchin ichak parazitlari, zamburug‘lar, ayniqsa Candida qo‘zg‘atuvchilariga qarshi kurashadi. Tabiiy antibiotik sifatida tanilgan.
Ovqat tayyorlashda esa dolchin eng mashhur ziravorlardan biri: uni pishiriqlar, choylar, kofe, plov, salat, mevali desertlar, hatto go‘sht ovqatlariga ham qo‘shish mumkin. Qishda issiq dolchinli choy organizmni isitadi, kayfiyatni yaxshilaydi, stressni kamaytiradi.
Biroq dolchinni haddan tashqari ko‘p iste’mol qilish tavsiya etilmaydi, ayniqsa Kassiya turida kumarin moddasi ko‘p bo‘lgani uchun jigarni charchatishi mumkin. Kuniga 1 choy qoshiqdan oshirmaslik maqsadga muvofiq.
Dolchinning foydalari
1. Qonda shakarni pasaytiradi
Dolchin insulin sezgirligini oshiradi, bu esa qondagi glyukozani barqaror ushlab turishga yordam beradi. 2-tip diabetga moyilligi borlar uchun ayniqsa foydali.2. Kuchli antiseptik va antibakterial ta’sirga ega
Dolchin tarkibidagi “cinnamaldehyde” moddasi viruslar, bakteriyalar va zamburug‘larni yo‘q qiladi. U E.coli, Salmonella kabi mikroblarga qarshi samarali.3. Immunitetni kuchaytiradi
Dolchin tanani isitadi, shamollash va yo‘tal paytida tez tiklanishga yordam beradi. Sovuq fasllarda himoya kuchini yaxshilaydi.4. Yallig‘lanishni kamaytiradi
Tanadagi yallig‘lanishni kamaytirib, bo‘g‘im og‘riqlarini, artrit simptomlarini yengillashtiradi.5. Antioksidantlarga boy
Terining qarishini sekinlashtiradi, hujayralarni erkin radikallardan himoya qiladi. Bu yosh ko‘rinish va energiya uchun juda foydali.6. Oshqozon va ichak faoliyatini yaxshilaydi
Gazni kamaytiradi, ovqat hazmini tezlashtiradi, og‘ir ovqatlardan keyin noqulaylikni ketkazadi. Ichakdagi zararli bakteriyalarni yo‘q qiladi.7. Yurak sog‘ligini qo‘llab-quvvatlaydi
Yomon xolesterinni kamaytiradi, yaxshi xolesterinni oshiradi, qon aylanishini yaxshilaydi. Natijada yurak xastaligi xavfi kamayadi.8. Hayz og‘riqlarini kamaytiradi
Ayollar uchun foydali: hayz siklini tartibga soladi, qorin pastidagi og‘riqlarni yengillashtiradi, tanani isitadi.9. Stress va charchoqni kamaytiradi
Dolchin hidining o‘zi asab tizimini tinchlantiradi, kayfiyatni ko‘taradi.10. Zamburug‘ va parazitlarga qarshi
Candida zamburug‘ini kamaytiradi, ichak parazitlariga qarshi kurashadi.
⚠️ Dolchinning zararlari (ehtiyot choralar)
1. Haddan tashqari iste’mol jigarni zarar qilishi mumkin
Kassiya dolchini (oddiy arzon dolchin) tarkibida kumarin ko‘p bo‘ladi. Ko‘p iste’mol qilinsa jigarni shikastlashi mumkin.2. Qon bosimini pasaytirishi mumkin
Dolchin qon bosimini biroz tushiradi. Gipotonik (qon bosimi past) odamlarda bosh aylanishi yoki holsizlik chaqirishi mumkin.3. Homiladorlikda ehtiyot bo‘lish kerak
Ko‘p miqdorda iste’mol qilish bachadon qisqarishlariga olib kelishi mumkin. Shu sababli homilador ayollarga faqat juda oz miqdorda tavsiya qilinadi.4. Allergiya chaqirishi mumkin
Ba’zi odamlarning terisida yoki oshqozonida allergik reaktsiya bo‘lishi mumkin: qichishish, qizarish, oshqozon achishi va hokazo.5. Oshqozoni sezgir odamlarda achish sezilishi mumkin
Gastrit yoki yara kasalligida dolchin oshqozonni bezovta qilishi mumkin.6. Qonni suyultiradi
Qonni suyultiruvchi dori ichayotgan bo‘lsangiz, dolchin bilan ehtiyot bo‘lish kerak.7. Ko‘p iste’mol qilish yurak urishini tezlashtirishi mumkin
Asab tizimiga ta’sir qilib, yurak urishini oshirishi yoki noqulaylik keltirishi mumkin.Agar istasangiz, dolchinli choy retsepti, kunlik xavfsiz doza, yoki Seylon va Kassiya dolchini farqi haqida ham batafsil yozib beraman.
