Zaytun moyining foydalari

Zaytun moyi

Zaytun moyi – zaytun (Olea europaea) mevalaridan olinadigan yog‘ bo‘lib, qadim zamonlardan beri oziq-ovqat va tibbiyotda keng qo‘llanilib kelinadi. U nafaqat ozuqaviy qiymati, balki shifobaxsh xususiyatlari bilan ham mashhur.

Zaytun moyining tarkibi:

Zaytun moyi asosan quyidagi moddalar bilan boy:
Monosaturated yog‘ kislotalari (muqobil yog‘lar): Zaytun moyining asosiy tarkibi 55-83% monosaturated yog‘ kislotalari (oliyik kislota)dan iborat bo‘lib, bu kislotalar yurak salomatligi uchun foydalidir.
Polifenollar (antioksidantlar): Zaytun moyi kuchli antioksidantlarga, masalan, oleuropein va hydroxytyrosolga boy, bu esa uning qarishga qarshi va yallig‘lanishga qarshi xususiyatlarini oshiradi.
Vitaminar: Zaytun moyi A, E va K vitaminlari bilan boy.
Omega-3 va omega-6 yog‘ kislotalari: Zaytun moyi o‘rta miqdorda omega-3 yog‘ kislotalarini ham o‘z ichiga oladi.
Skvalen: Yaxshi antioksidant va teri uchun foydali modda.

Zaytun moyining foydali xususiyatlari:

Yurak salomatligini qo‘llab-quvvatlash:

Zaytun moyining tarkibidagi monosaturated yog‘ kislotalari (masalan, oliyik kislota) yurak salomatligi uchun juda foydalidir. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, zaytun moyi yurak xastaliklari xavfini kamaytiradi, xolesterin miqdorini normallashtiradi va qon bosimini pasaytiradi.

Oliyik kislota LDL (yomon) xolesterinni kamaytirib, HDL (yaxshi) xolesterin darajasini oshiradi.

Yallig‘lanishga qarshi ta’sir:

Zaytun moyi tarkibida polifenollar (antioksidantlar) bo‘lib, ular kuchli yallig‘lanishga qarshi xususiyatlarga ega. Bu xususiyatlar artrit va boshqa yallig‘lanishli kasalliklarni kamaytirishda yordam beradi.

Qarish jarayonini sekinlashtirish:

Zaytun moyi tarkibidagi antioksidantlar va vitaminlar (ayniqsa, E vitamini) hujayralarni oksidlanishdan himoya qiladi, bu esa teri va boshqa organlarning qarish jarayonini sekinlashtiradi.

Immun tizimini mustahkamlash:

Zaytun moyi immun tizimining yaxshi ishlashini ta’minlaydi, chunki u antioksidantlar va vitaminlar bilan boy, bu esa organizmning infeksiyalarga qarshi kurashish qobiliyatini oshiradi.

Kundalik ovqatlanish uchun ideal yog‘:

Zaytun moyi salatlar, pishirish va qovurish uchun ideal yog‘dir. Bu yog‘ organizmda oson hazm bo‘ladi va og‘ir emas. Zaytun moyi, ayniqsa, o‘zgarmagan (sovuq pressed) holatdagi moylar, oziq-ovqatda eng foydalilardir.

Og‘irlikni kamaytirishga yordam beradi:

Zaytun moyi o‘rtacha miqdorda iste'mol qilinsa, to‘yinganlik hissini beradi va ortiqcha ovqatlanishni oldini oladi. Shuningdek, u metabolizmni yaxshilaydi va yog‘ni erish jarayonini tezlashtiradi.

Qon shakarini nazorat qilish:

Zaytun moyi, ayniqsa, diabetga qarshi foydali bo‘lishi mumkin. Ba'zi tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, zaytun moyi qon shakarining pasayishiga yordam beradi va insulinga bo‘lgan sezgirlikni oshiradi.

Teri va soch salomatligini yaxshilash:

Zaytun moyi teri uchun juda foydalidir. U terini namlantiradi, mo‘rt va quruq terini yumshatadi. Zaytun moyi, shuningdek, sochni oziqlantiradi, porlaydi va soch to‘kilishini kamaytiradi.

Teri uchun ishlatiladigan zaytun moyi, teri parvarishi va yoshartirish uchun mukammal vositadir.

Zaytun moyining zararli xususiyatlari:

Kaloriyali tarkibi:

Zaytun moyi yuqori kaloriya bilan boy, shuning uchun ortiqcha iste’mol qilinganida vazn ortishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun uni me’yorida iste'mol qilish muhim.

Allergiya reaksiyalari:

Ba'zi odamlar zaytun moyiga allergik reaktsiyalarni boshdan kechirishlari mumkin. Bu kam uchraydi, ammo bunday holatlar yuzaga kelganda, zaytun moyi iste’mol qilmaslik kerak.

Qavqozgan yog‘lar bilan aralashish:

Zaytun moyini yuqori haroratda uzoq vaqt qizdirish yoki chuqur qovurishda ishlatish uning foydaliligini kamaytirishi mumkin. Shu sababli zaytun moyini asosan salatlarda yoki kam haroratda pishirishda ishlatish tavsiya etiladi.

Zaytun moyi turlari:

1. Extra virgin zaytun moyi:

Eng sifatli zaytun moyi bo‘lib, u sovuq pressed (presslash) usulida olinadi va hech qanday kimyoviy moddalar qo‘shilmaydi. Oziq-ovqatda ishlatish uchun ideal hisoblanadi.

2. Virgin zaytun moyi:

Extra virgin moydan kamroq sifatli, ammo tabiiy moydir. U ham sovuq pressed usulida olinadi, lekin sifat biroz pastroq bo‘lishi mumkin.

3. Refined zaytun moyi:

Bu zaytun moyi kimyoviy usullar yordamida tozalangan va uni qovurish yoki pishirish uchun ishlatish mumkin. Uning lazzati va foydasi birinchi ikki turga qaraganda kamroq bo‘ladi.

Xulosa:

Zaytun moyi — bu salomatlikni qo‘llab-quvvatlovchi va go‘zallikni saqlashga yordam beradigan juda foydali mahsulotdir. Uning o‘zgacha tarkibi nafaqat yurak va qon tomir tizimi uchun foydali, balki teri va sochni parvarish qilishda ham samarali. Shuningdek, zaytun moyi o‘rtacha miqdorda iste’mol qilinganida vaznni boshqarishga va organizmni yaxshilashga yordam beradi. Biroq, uning ortiqcha iste’moli kaloriya miqdorini oshirib, sog‘liq muammolariga olib kelishi mumkin, shuning uchun uni me'yorida iste’mol qilish zarur.