Ovqatdan zaharlanish. Ovqatdan zaharlanish haqida biz nimalarni bilishimiz kerak

Oziq-ovqatdan zaharlanish – Oziq-ovqat bilan yuqadigan kasallik, odatda oziq-ovqat zaharlanishi deb ataladi, bu ifloslangan, buzilgan yoki toksik oziq-ovqatlarni iste’mol qilish natijasidir. Oziq-ovqat zaharlanishining eng keng tarqalgan belgilari orasida ko’ngil aynishi, qusish va diareya mavjud. Bu odatda jiddiy emas va ko’pchilik bir necha kun ichida davolanmasdan tuzalib ketadi.

Kasalliklarni nazorat qilish va oldini olish markazlari (CDC) Ishonchli manbasiga ko’ra, Qo’shma Shtatlarda 48 million kishi (yoki taxminan 7 kishidan 1 tasi) har yili oziq-ovqat zaharlanishining ma’lum bir shakliga duchor bo’ladi. Bu 48 million kishidan 128 ming nafari kasalxonaga yotqizilgan.

Oziq-ovqat zaharlanishining belgilariga quyidagilar kiradi:

• ko’ngil aynishi
• diareya
• oshqozon kramplari
• qusish
• ishtahaning yo’qolishi
• yengil isitma
• zaiflik
• bosh og’rig’i
• odatda o’zini yomon his qilish – masalan, charchash yoki og’riq va titroq kabi

Kasallik belgilari odatda infektsiyaga sabab bo’lgan ovqatni iste’mol qilgandan keyin bir necha kun ichida boshlanadi.

Ba’zan ular bir necha soatdan keyin yoki bir necha haftadan keyin boshlanishi ham mumkin.

Oziq-ovqat zaharlanishining sabablari

Oziq-ovqat zaharlanishining aksariyati uchta asosiy sababdan birida kuzatilishi mumkin: bakteriyalar, parazitlar yoki viruslar.

Ushbu patogenlarni odamlar iste’mol qiladigan deyarli barcha ovqatlarda topish mumkin. Biroq, pishirishdan kelib chiqadigan issiqlik, odatda, bizning plastinkamizga etib bormasdan, oziq-ovqatda patogenlarni o’ldiradi. Xom iste’mol qilingan ovqatlar ovqat zaharlanishining keng tarqalgan manbalari hisoblanadi, chunki ular pishirish jarayonidan o’tmaydi.

Ba’zida oziq-ovqat organizmlar bilan najas yoki qusish bilan aloqa qiladi. Bu, ehtimol, kasal odam ovqat tayyorlaganda va pishirishdan oldin qo’llarini yuvmasa sodir bo’ladi.

Go’sht, tuxum va sut mahsulotlari tez-tez ifloslangan. Suv kasalliklarga olib keladigan organizmlar bilan ham ifloslangan bo’lishi mumkin.

Ko’pincha zaharlanishni sut va sut mahsulotlari, kremli tort va pishiriqlar, yumshoq pishloq, qaynatilgan kolbasa, pashtetlar, tuxum, uyda tayyorlangan mayonez, mayonez yoki smetanali salatlar, pomidor va pomidor sharbati keltirib chiqaradi.

OVQATDAN ZAHARLANISHDA BIRINCHI YORDAM

Oziq-ovqatdan zaharlanishining dastlabki belgilarida bemor oshqozonini bo’shatish uchun uni yuvish kerak. Yuvish uchun qog’oz filtr yoki to’rt qatlamli dokadan o’tkazilgan kaliy permanganatning (margansovka) kuchsiz (och pushti) eritmasi ishlatilishi mumkin.

Bundan tashqari, iste’mol sodasi eritmasi (1 litr qaynatilgan suv uchun 1 choy qoshiq) yoki osh tuzi (5 litr suv uchun «tog’chasiz» holda 2 osh qoshiq) ham to’g’ri keladi.

Yuvish uchun eritma oldindan 8-10 litr miqdorda tayyorlanishi kerak. U organizmning gipotermiyasiga olib kelmasligi, shuningdek ichak peristaltikasini sekinlashtirmasligi uchun albatta iliq (35-37 °C haroratda) bo’lishi kerak.

Birinchi qabul qilishda 2-3 dan 5-6 stakan suyuqlikni ichish kerak, so’ngra ikki barmoq bilan tilning ildizini qo’zg’atib, qayt qilishni chaqirish kerak. Yuvish jarayoni qayt massasida faqat toza suv bo’lmagunicha takrorlanadi.

Oshqozonni yuvgandan so’ng, to’rt marotaba har 15 daqiqada qaynatilgan suv bilan enterosorbentlarni qabul qilish tavsiya etiladi. Bemorni tinchlikda qoldirish, agar varaja qilayotgan bo’lsa, issiq qilib o’rantirish kerak.

Birinchi kun ovqatlanishdan saqlangan yaxshiroqdir, ikkinchi kuni esa bulyon, guruchli sabzavotli sho’rvalar kiritish va taomnomani asta-sekin kengaytirish mumkin. To’liq tuzalib ketgunga qadar oshqozon shilliq qavatini qo’zg’atish xususiyatiga ega bo’lgan marinadlangan, achchiq, sho’r va dudlangan mahsulotlarni iste’mol qilishdan qochish kerak. Bemorga qaynatilgan suv, achchiq qilib damlanmagan shirin choy, mevali morslar, kisel ichish tavsiya etiladi. Gazlangan ichimliklar taqiqlanadi.

QACHON SHIFOKORGA MUROJAAT QILISH KERAK

Ko’pincha zaharlanish belgilari bir hafta ichida mustaqil ravishda o’tadi, bunda simptomatik davolash yetarli bo’ladi. Biroq, ayrim hollarda zaharlanish xavfli bo’ladi. Quyidagi hollarda tibbiy yordamga murojaat qilish kerak:

• Ichak va oshqozon kasalliklari fonida kuchli bosh og’rig’i, buyrak, jigar va boshqa ichki a’zolar sohasida og’riq hissi kuzatilsa;
• Bemorda yuqori isitma, kuchli terlash, chanqoqlik hissi kuzatilsa;
• Yosh bola yoki qariya zaharlangan bo’lsa;
• Qo’ziqorin bilan zaharlaganlikka shubha bo’lsa;
• Kuchli qusish, diareya ikki kun davomida saqlanib tursa;
• Zaharlanish belgilari bir haftadan uzoq davom etsa.